Screen Reader Mode Icon
gan Anabledd Cymru er mwyn cael tystiolaeth ar gyfer adolygiad i Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl Anabl (UNCRDP) yng Nghymru. 

Mae'r arolwg hwn yn cael ei gynnal https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities-2.html

Os oes angen unrhyw help arnoch gyda'r arolwg hwn, cysylltwch â'n Swyddog Polisi ac Ymchwil Megan Thomas ar megan.thomas@disabilitywales.org neu ffoniwch ni ar 029 20887325.

Question Title

* 1. "O dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, rydych yn anabl os oes gennych chi nam corfforol neu feddyliol sy'n cael effaith negyddol 'sylweddol' a 'hirdymor' ar eich gallu i wneud gweithgareddau dyddiol arferol": Ydych chi'n nodi fel person anabl?

Question Title

* 2. Ydych chi'n ymateb ar ran person anabl neu sefydliad?

Question Title

* 3. Os YDW ac ar ran sefydliad, enwch y sefydliad rydych chi’n ymateb ar ei ran

Question Title

* 4. Yn ôl Erthygl 3 o'r UNCRDP, mae'r egwyddorion cyffredinol sy'n rheoli'r polisi fel a ganlyn:

·      Parch at urddas cynhenid, ymreolaeth unigol gan gynnwys y rhyddid i wneud dewisiadau eich hun, ac annibyniaeth personau;

·      Dim gwahaniaethu;

·      Cyfranogiad a chynhwysiant llawn ac effeithiol mewn cymdeithas;

·      Parch at wahaniaeth a derbyn pobl ag anableddau fel rhan o amrywiaeth a dyngarwch dynol;

·      Cyfle cyfartal;

·      Hygyrchedd;

·      Cydraddoldeb rhwng dynion a merched;

·      Parch at allu sy'n esblygu plant ag anableddau a pharch at hawl plant ag anableddau i gadw eu hunaniaeth.

Question Title

* 5. Mae Erthygl 4 o'r UNCRDP yn ymrwymo y bydd partïon y wladwriaeth yn:

·      Mabwysiadu'r holl fesurau deddfwriaethol, gweinyddol a mesurau eraill priodol yn y confensiwn er mwyn gweithredu'r hawliau anabledd yn y confensiwn a defnyddio'r holl fesurau sydd ar gael, gan gynnwys mesurau deddfwriaethol i addasu neu ddiddymu'r arferion presennol sy'n gwahaniaethu'n uniongyrchol neu'n anuniongyrchol yn erbyn pobl anabl.

·      Sicrhau i ystyried hawliau anabledd yn ystod pob polisi ac ymarfer sy'n mynd drwodd.

·      Sicrhau bod y Llywodraeth a phob awdurdod lleol yn gweithredu yn unol â'r UNCRDP

·      Gweithredu i ddileu gwahaniaethu yn erbyn pobl anabl gan unrhyw berson, sefydliad neu fenter breifat

·      Ymgymryd â dyluniad cyffredinol a'i hyrwyddo

·      Darparu gwybodaeth hygyrch i bob person anabl

·      Sicrhau bod y rhai sy'n gweithio gyda phobl anabl yn cael eu hyfforddi mewn hawliau anabledd

·      Defnyddio'r holl adnoddau sydd ar gael i gefnogi pobl anabl i wireddu'r holl hawliau cymdeithasol, economaidd a diwylliannol yn llawn

·      Ymgynghori'n agos â phobl anabl a'u cynnwys yn weithredol drwy sefydliadau pobl anabl wrth ddatblygu a gweithredu deddfwriaeth a pholisïau;

·      Mae'r rhain i'w hymestyn i bob plaid a Llywodraeth o fewn gwladwriaeth

Question Title

* 6. Yn ôl Erthygl 5, mae egwyddorion cydraddoldeb a diffyg gwahaniaethu fel a ganlyn:

·      Mae pob person yn gyfartal cyn ac o dan y gyfraith ac mae ganddynt hawl i, heb unrhyw wahaniaethu, gael eu hamddiffyn yn gyfartal ac elwa dan y gyfraith.

·      Sicrhau dim gwahaniaethu ar sail anabledd a gwarant i bobl anabl y byddant yn cael eu hamddiffyn yn gyfartal gan y gyfraith rhag gwahaniaethu.

·      Er mwyn hyrwyddo cydraddoldeb a dileu gwahaniaethu, dylid cymryd camau priodol i sicrhau bod pobl anabl yn cael darpariaeth briodol

·      Ni fydd mesurau penodol i gyflymu neu gyflawni cydraddoldeb i bobl anabl yn cael eu hystyried yn wahaniaethu o dan y confensiwn hwn.

I ba raddau y credwch fod y mesurau hyn yn cael eu dilyn yng Nghymru? Ydych chi’n credu bod Llywodraethau Cymru ac yn y DU yn cadw at yr egwyddorion hyn?

  Cytuno'n gryf Cytuno rywfaint Naill ai'n cytuno neu anghytuno Anghytuno rywfaint Anghytuno'n gryf
Yng Nghymru
Yn y Deyrnas Unedig

Question Title

* 7. Mae Erthygl 6 yn canolbwyntio ar ferched anabl. Mae'n cydnabod bod merched anabl yn profi gwahaniaethu o sawl cyfeiriad a rhaid rhoi sylw arbennig i sicrhau mynediad cyfartal a mwynhad o'u hawliau. Mae hefyd yn cyflwyno bod yn rhaid cael ymdrech weithredol i sicrhau datblygiad llawn, hyrwyddo a grymuso merched.

Ydych chi’n credu bod digon yn cael ei wneud ar hawliau merched a merched anabl yn benodol yng Nghymru?

Question Title

* 8. Mae Erthygl 7 yn canolbwyntio ar blant anabl. Mae'n nodi :

·      Dylid cymryd pob mesur priodol i sicrhau y gall plant anabl gael mynediad llawn i'w hawliau dynol a'u rhyddid, yr un fath ag unrhyw blentyn.

·      Ym mhob cam gweithredu sy'n ymwneud â phlant anabl, lles y plentyn yw'r prif bryder.

·      Mae gan blant anabl yr un hawl i fynegi eu barn ar unrhyw beth sy'n effeithio arnynt gyda phlant eraill o'u hoedran.

Ydych chi’n credu bod y meini prawf hyn yn cael eu bodloni yng Nghymru ar hyn o bryd?

Question Title

* 9. Mae Erthygl 8 yn canolbwyntio ar godi ymwybyddiaeth. Mae'n nodi:

·      Rhaid canolbwyntio ar godi ymwybyddiaeth am bobl anabl ledled cymdeithas, gan fynd i'r afael â stereoteipiau a rhagfarnau sy’n cael eu dal yn erbyn pobl anabl ac yn eu herbyn; ochr yn ochr â hyrwyddo galluoedd a chyfraniadau pobl anabl.

·      Rhaid cymryd camau i gyflawni hyn gan gynnwys ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus effeithiol, meithrin agwedd o barch at bobl anabl ar bob lefel o'r system addysg, annog pob cyfrwng i bortreadu pobl anabl yn gywir ac yn olaf hyrwyddo rhaglenni codi ymwybyddiaeth.

I ba raddau mae'r mesurau hyn yn cael eu cyflawni yng Nghymru?

Question Title

* 10. Mae Erthygl 9 yn canolbwyntio ar hygyrchedd. Mae'n canolbwyntio ar y gallu i bobl anabl gael mynediad i'r amgylchedd ffisegol, cludiant, gwybodaeth a chyfathrebu, ac i gyfleusterau a gwasanaethau eraill sy'n agored i'r cyhoedd mewn ardaloedd gwledig a threfol.

I ba raddau y gall pobl anabl gael mynediad i'r ardaloedd hyn yng Nghymru?

Question Title

* 11. Erthygl 10 yw bod gan bob bod dynol hawl gynhenid i fywyd a rhaid cymryd camau i sicrhau bod hawl pobl anabl i fywyd yn cael ei pharchu, yr un fath â phawb arall.

I ba raddau mae hyn yn wir yng Nghymru?

Question Title

* 12. Mae Erthygl 11 yn canolbwyntio ar sefyllfaoedd o risg ac argyfyngau dyngarol. Mae'r erthygl hon yn canolbwyntio ar hynny, yn unol â chyfraith ryngwladol, yr holl fesurau i amddiffyn pobl anabl mewn sefyllfaoedd o risg, gan gynnwys argyfyngau dyngarol, gwrthdaro arfog a digwyddiadau trychinebau naturiol.

Ydych chi’n credu bod ein rhwymedigaethau i bobl anabl rhyngwladol sy'n byw mewn sefyllfaoedd o risg yn cael eu cyflawni yng Nghymru ac yn y DU?

Question Title

* 13. Mae Erthygl 12 ar gydnabyddiaeth gyfartal gerbron y gyfraith. Mae'n nodi:

·      Mae gan bobl anabl yr hawl i gael eu cydnabod fel personau gerbron y gyfraith ac mae ganddynt fynediad cyfartal i'r gyfraith fel unrhyw berson arall. Mae gan bobl anabl yr hawl i gael y cymorth y gallai fod ei angen arnynt i gael mynediad at y gyfraith.

·      Rhaid i bob mesur sy'n ymwneud ag arfer capasiti cyfreithiol gael mesurau diogelu priodol ac effeithiol i atal camdriniaeth.

·      Mae gan bobl anabl yr un hawl i fod yn berchen ar eiddo a rheoli eu materion ariannol ag unrhyw berson arall.

O dan y telerau hyn, i ba raddau ydych chi'n meddwl bod gan bobl anabl gydnabyddiaeth gyfartal gerbron y gyfraith yng Nghymru?

Question Title

* 14. Mae Erthygl 13 yn canolbwyntio ar fynediad person at gyfiawnder. Mae'n dweud bod gan bobl anabl hawl i gael mynediad i'r system gyfreithiol yn gyfartal ag unrhyw berson arall, gan gynnwys gyda llety i ganiatáu mynediad iddynt. Mae'n nodi bod dyletswydd hefyd i sicrhau bod staff yn cael eu hyfforddi'n briodol, gan gynnwys staff gweinyddol a'r rhai yn y carchardai a'r system heddlu.

I ba raddau ydych chi'n meddwl bod gan bobl anabl fynediad cyfartal i gyfiawnder yng Nghymru a'r DU?

Question Title

* 15. Mae Erthygl 14 ar hawl pobl anabl i ryddid a diogelwch person. Mae hyn yn golygu bod gan bobl anabl, ar sail gyfartal ag eraill, yr hawl i ryddid, diogelwch person ac nad ydynt yn cael eu hamddifadu o'u rhyddid yn anghyfreithlon neu'n fympwyol. Nid yw nam person yn gyfiawnhad o gwbl i'w amddifadu o'i ryddid.

 

Os yw person anabl yn cael ei amddifadu o'i ryddid am unrhyw reswm, mae ganddo hawl i gael, yn gyfartal ag unrhyw berson arall, amddiffyniad gan y gyfraith yn unol â'r UNCRDP.

Ydych chi’n credu bod gan bobl anabl yng Nghymru fynediad llawn i'r hawl hon i ryddid a diogelwch?

Question Title

* 16. Mae Erthygl 15 ar ryddid rhag artaith neu driniaeth neu gosb greulon, annynol neu ddiraddiol. Yn ôl erthygl 15, ni chaiff neb ei drin fel hyn ac yn benodol, ni fydd unrhyw un yn destun arbrofion meddygol na gwyddonol heb ganiatâd llawn a diogelu priodol. Dylai'r wladwriaeth gymryd pob cam sydd ar gael iddi i sicrhau nad oes unrhyw berson, yn enwedig unrhyw berson anabl, yn destun artaith neu driniaeth neu gosb greulon, annynol neu ddiraddiol.

I ba raddau ydych chi'n meddwl bod gan bobl anabl y rhyddid hwn yng Nghymru a'r DU?

Question Title

* 17. Mae Erthygl 16 o'r UNCRDP yn canolbwyntio ar yr hawl i ryddid rhag camfanteisio, trais a cham-drin. Yn ôl yr erthygl hon, rhaid i bob mesur priodol ddigwydd i atal ac amddiffyn pobl anabl rhag profi camfanteisio, trais a cham-drin ym mhob agwedd ar fywyd. Rhaid i bob rhaglen sydd wedi'i chynllunio i gefnogi pobl anabl sydd wedi profi'r rhain gael ei monitro'n rheolaidd gan gorff annibynnol a rhaid canolbwyntio ar gynorthwyo adferiad mewn ffordd sy'n blaenoriaethu lles, urddas, iechyd, hunan-barch ac ymreolaeth y person anabl. Dylai'r rhaglenni hyn hefyd gyfrif am ffactorau eraill, megis rhywedd.

Rhaid rhoi polisïau ar waith, gan gynnwys rhai sy'n canolbwyntio ar ferched a phlant, i sicrhau bod achosion o gamfanteisio, trais a cham-drin yn erbyn pobl anabl yn cael eu nodi, eu hymchwilio, a lle y bo'n briodol yn cael eu herlyn.

Ydych chi'n credu bod polisïau a chyfleusterau cyfredol yng Nghymru a'r DU yn amddiffyn pobl anabl rhag profi ecsbloetiaeth, trais a cham-drin yn effeithiol?

Question Title

* 18. Mae Erthygl 17 yn canolbwyntio ar ddiogelu uniondeb y person. Mae'r erthygl hon yn rhoi'r hawl i bob person anabl barchu eu hannibyniaeth gorfforol a meddyliol, yr un fath ag y byddai i unrhyw un arall.

Ydych chi’n credu bod digon yn cael ei wneud yng Nghymru i ddiogelu hawl pobl anabl i ymreolaeth gorfforol a meddyliol?

Question Title

* 19. Mae Erthygl 18 o'r UNCRDP yn canolbwyntio ar genedligrwydd a rhyddid i symud. Mae hyn yn cydnabod hawl pobl anabl i ryddid i symud ac i ryddid i genedligrwydd ac i ddewis man preswylio yn unol ag unrhyw berson arall. Mae'n rhoi'r hawl i blant anabl, o'u genedigaeth, i enw, yr hawl i genedligrwydd a, chyn belled ag y bo modd, i adnabod a chael gofal gan eu rhieni.

Ydych chi’n credu y gall pobl anabl arfer yr hawl hon yn llawn yng Nghymru a'r DU ar hyn o bryd?

Question Title

* 20. Mae Erthygl 19 o'r UNCRDP yn canolbwyntio ar fyw'n annibynnol a chael eich cynnwys yn y gymuned. Mae'n cydnabod hawl pobl anabl i fyw yn eu cymunedau a chymryd rhan lawn ynddynt, yn gyfartal ag eraill. Mae hyn yn cynnwys y gallu i ddewis eich man preswylio a mynediad at gymorth i ganiatáu i berson fyw lle maen nhw’n dewis.

Yn eich profiad chi, a yw hawl person anabl i fyw'n annibynnol a chael ei gynnwys yn ei gymuned yn cael ei orfodi'n effeithiol yng Nghymru?

Question Title

* 21. Mae Erthygl 20 yn canolbwyntio ar symudedd personol. Dyma'r hawl i symudedd personol er mwyn hwyluso byw'n annibynnol. Gan gynnwys galluogi symudedd personol pobl anabl yn y modd o’u dewis, am gost fforddiadwy. Mae mesurau i sicrhau hyn yn cynnwys sicrhau mynediad at wasanaethau cymorth angenrheidiol, gwybodaeth hygyrch a hyfforddiant i staff trafnidiaeth.

Ydych chi’n credu bod yr hawl i symudedd personol yn cael ei gorfodi'n effeithiol yng Nghymru?

Question Title

* 22. Mae Erthygl 21 yn canolbwyntio ar hawl pobl anabl i ryddid mynegiant a barn, gan gynnwys rhyddid i geisio, derbyn a rhannu gwybodaeth a syniadau ar sail gyfartal ag eraill. Mae hyn hefyd yn cynnwys darparu fformatau hygyrch a chydnabod a hyrwyddo'r defnydd o iaith arwyddion.

Yn eich profiad chi, a oes gan bobl anabl fynediad i'w hawl lawn i ryddid mynegiant a barn, a mynediad at wybodaeth yng Nghymru?

Question Title

* 23. Mae Erthygl 22 yn ymwneud â'r hawl i barch at breifatrwydd. Mae'n cydnabod na ddylai unrhyw berson anabl, waeth ble maen nhw’n byw a'i drefniadau byw, fod yn destun ymyrraeth fympwyol neu anghyfreithlon â'u preifatrwydd, eu teulu, eu cartref, eu gohebiaeth neu ymosodiadau anghyfreithlon ar eu henw da. Mae gan bobl anabl yr hawl i gael eu hamddiffyn yn y gyfraith yn erbyn yr ymyrraeth neu'r ymosodiadau hyn. Rhaid i bleidiau a Llywodraethau'r wladwriaeth ddiogelu eu gwybodaeth ar sail gyfartal ag eraill.

Gan ystyried yr erthygl hon, a yw hawl pobl anabl i breifatrwydd yn cael ei barchu a'i gorfodi yng Nghymru ac yn y DU ar hyn o bryd?

Question Title

* 24. Mae Erthygl 23 o'r UNCRDP yn ymwneud â pharch at y cartref a'r teulu. Mae'r erthygl hon yn canolbwyntio ar hawliau pobl anabl ym mhob agwedd ar briodas, teulu, bod yn rhiant a pherthnasoedd, yn enwedig bod gan bobl anabl yr un hawl i'r pethau hynny ag unrhyw berson arall.

Pa mor effeithiol mae hawliau pobl anabl o ran parch at y cartref a'r teulu yn cael eu gorfodi yng Nghymru a'r DU?

Question Title

* 25. Mae Erthygl 24 yn cydnabod hawl pobl anabl i addysg. O dan yr erthygl hon, rhaid cael system addysg gynhwysol, wedi'i chynllunio i ddarparu ar gyfer pob lefel a dysgu gydol oes.

Mae'r mesurau hyn yn cynnwys sicrhau nad yw pobl anabl yn cael eu heithrio o addysg ar sail anabledd a bod ganddynt fynediad at y cymorth sydd ei angen i hwyluso hyn. Mae hyn hefyd yn cynnwys ymgorffori ymwybyddiaeth o anabledd yn y system addysg a chymryd camau i hyfforddi athrawon mewn ymwybyddiaeth o anabledd a llogi athrawon sydd â chymwysterau mewn iaith arwyddion a/neu braille.

Mae hyn hefyd yn cynnwys hwyluso dysgu sgiliau cymdeithasol i gefnogi cyfranogiad llawn pobl anabl mewn addysg a'u cymuned. Mae hyn yn cynnwys dysgu braille, sgript amgen, dulliau, ffyrdd a fformatau ategol ac amgen o gyfathrebu; dysgu iaith arwyddion a hyrwyddo hunaniaeth ieithyddol o fewn y gymuned fyddar, ac yn arbennig sicrhau bod addysg pobl fyddar, pobl ddall a byddar yn cael ei darparu yn yr ieithoedd a'r dulliau cyfathrebu mwyaf priodol i'r unigolyn.

Yn eich profiad chi, i ba raddau mae hawl pobl anabl i addysg yn cael ei orfodi yng Nghymru?

Question Title

* 26. Mae Erthygl 25 yn canolbwyntio ar hawl person anabl i iechyd. Mae hyn yn cydnabod bod gan bobl anabl hawl i'r safon uchaf bosibl o iechyd, heb wahaniaethu oherwydd anabledd. Mae hyn yn cynnwys darparu gwasanaethau iechyd sy'n sensitif i ryw ac adsefydlu sy'n gysylltiedig ag iechyd, a bod gan bobl anabl fynediad at wasanaethau iechyd lle bynnag maen nhw’n dewis byw, gan gynnwys ardaloedd gwledig.

Ydych chi’n credu bod hawl pobl anabl i iechyd yn cael ei gorfodi'n briodol yng Nghymru?

Question Title

* 27. Mae Erthygl 26 yn canolbwyntio ar sefydlu ac adsefydlu. Mae hyn yn dangos mai rhan allweddol o hawl person anabl i sefydlu ac adsefydlu yw darparu gwasanaethau iechyd ac adsefydlu cynhwysfawr sy'n canolbwyntio ar iechyd, cyflogaeth, addysg a gwasanaethau cymdeithasol. Rhaid i'r gwasanaethau hyn ddechrau cyn gynted â phosibl, ochr yn ochr â bod yn wirfoddol a chefnogi cynhwysiant a chyfranogiad llawn yn y gymuned. Rhaid i'r rhain hefyd sicrhau bod anghenion cymorth person anabl yn cael eu hystyried i alluogi eu cyfranogiad llawn.

Yn eich profiad chi, a oes gan bobl anabl fynediad at wasanaethau iechyd ac adsefydlu priodol yng Nghymru?

Question Title

* 28. Mae Erthygl 27 yn cydnabod hawl pobl anabl i weithio, gan gynnwys y rhai sy'n dod yn anabl yn ystod cyflogaeth, ar sail gyfartal ag eraill. Mae hyn yn cynnwys yr hawl i fyw drwy waith a ddewisir neu a dderbynnir yn rhydd mewn marchnad lafur ac amgylchedd gwaith sy'n agored, yn gynhwysol ac yn hygyrch. Dylai'r hawliau hyn gael eu diogelu a'u hyrwyddo gan y Llywodraeth.

Ydych chi’n credu bod hawl pobl anabl i weithio yn cael ei gorfodi'n llawn yng Nghymru a'r DU?

Question Title

* 29. Mae Erthygl 28 yn canolbwyntio ar hawl pobl anabl i safon byw a gwarchodaeth gymdeithasol. Mae hyn yn golygu bod gan bobl anabl yr hawl i safon byw ddigonol ar eu cyfer eu hunain a'u teuluoedd, gan gynnwys mynediad at fwyd, tai a dillad digonol a pharhau i wella amodau byw, heb wahaniaethu oherwydd anabledd.

O dan yr erthygl hon, mae gan bobl anabl hawl hefyd i gael gwarchodaeth gymdeithasol, gan gynnwys rhaglenni lleihau tlodi, cymorth gwladwriaethol a rhaglenni tai cyhoeddus.

Yn eich profiad chi, ydy hawl pobl anabl i safon byw a gwarchodaeth gymdeithasol yn cael ei gorfodi'n briodol yng Nghymru ac yn y DU?

Question Title

* 30. Mae Erthygl 29 ar gymryd rhan mewn bywyd gwleidyddol a chyhoeddus. Mae hyn yn golygu bod gan bobl anabl hawliau gwleidyddol a'r hawl i gymryd rhan lawn mewn bywyd gwleidyddol a chyhoeddus ar sail gyfartal â chynrychiolwyr eraill, uniongyrchol neu drwy eu cynrychiolwyr o ddewis.

Mae'r erthygl hon yn golygu bod gan bobl anabl yr hawl i bleidleisio'n rhydd, i redeg ar gyfer swydd wleidyddol ac i gymryd rhan mewn materion cyhoeddus, er enghraifft cymryd rhan neu sefydlu sefydliad anllywodraethol.

Ydych chi’n credu bod hawl pobl anabl i gymryd rhan mewn bywyd gwleidyddol a chyhoeddus yn cael ei orfodi'n effeithiol yng Nghymru a'r DU?

Question Title

* 31. Yr erthygl olaf yn yr arolwg hwn yw erthygl 30, ar gymryd rhan mewn bywyd diwylliannol, adloniant, hamdden a chwaraeon. Mae hyn yn cydnabod cyfrifoldeb y Llywodraeth i sicrhau y gall pobl anabl gymryd rhan lawn mewn bywyd diwylliannol, gyda'r cyfleusterau cymorth ar waith i alluogi hyn. Mae gan bobl anabl yr hawl i ddatblygu a defnyddio eu potensial creadigol, artistig a deallusol, mae gan bobl anabl hawl hefyd i gydnabod a chefnogi eu hunaniaeth ddiwylliannol ac ieithyddol benodol, gan gynnwys iaith arwyddion a diwylliant byddar.

Rhaid i'r Llywodraeth hefyd weithio'n weithredol i sicrhau y gall pobl anabl gymryd rhan, ar sail gyfartal ag eraill, mewn gweithgareddau hamdden a chwaraeon.

Ydych chi’n credu bod digon yn cael ei wneud i sicrhau hawl pobl anabl i gymryd rhan mewn bywyd diwylliannol, adloniant, hamdden a chwaraeon yng Nghymru?

                                             

Diolch am eich cyfranogiad yn ein harolwg.
0 of 31 answered
 

T